اسم از نظر جنس: - اسم مذکر: اسمی است که به صورت حقیقی یا مجازی بر جنس نر دلالت کند مانند: علی ، قلم - اسم مونث: اسمی است که به صورت حقیقی یا مجازی بر جنس ماده دلالت کند مانند: فاطمة – مِسْطَرة نشانه های اسم مونث اسم مونث غالباً به یکی از سه نشانه زیر ختم می شود: 1- تاء گرد: مانند فاطمة 2- الف ممدوده (الف و همزه): مانند زهراء 3- الف مقصوره (الف تنها که به دو شکل نوشته می شود) مانند: دنیا – کبری هر یک از اسمهای مذکر و مونث نیز بر دو قسم است: -حقیقی: اسمی است که بر جاندار (یعنی انسان و حیوان که جنس مخالف دارند) دلالت می نماید. مانند: حسن - زهراء -مجازی: اسمی است که بر غیر جاندار (یعنی غیر انسان و حیوان که جنس مخالف ندارند) دلالت می نمایند. مانند: کتاب - مدرسة - مونث لفظی: اسم مذکری است که علامت تانیث دارد. مانند: حمزة - موسی - مونث معنوی: اسم مونثی است (اعم از حقیقی و مجازی) که علامت تانیث ندارد. مانند: زینب، شمس، مریم، ارض.
اسم از نظر عدد
-مفرد: اسمی است که بر یک فرد (انسان یا غیر انسان) دلالت کند. مانند: قَلم، اسَد، تلمیذ. -مثنی: اسمی است که بر دو فرد(انسان یا غیر انسان)دلالت کند. مانند: قَلَمَیْنِ، تِلْمیذانِ. -جمع: اسمی است که بر بیش از دو فرد (انسان یا غیر انسان) دلالت کند. جمع خود بر دو قسم است: سالم و مکسَر. توضیح: جمع سالم را از آن جهت سالم می گویند که شکل مفرد کلمه، سالم وبدون تغییر می ماند و هیچ دگرگونی در آن رخ نمی دهد و تنها علامت جمع به انتهای آن اضافه می شود. جمع مکسَر را از آن جهت مکسَر گویند که شکل مفرد کلمه، تغییر می یابد به این معنی که ممکن است یک یا چند حرف از آن کم یا به آن اضافه شود و یا حروف آن تغییر کرده و جابجا گردد. جمع سالم نیز دو قسم دارد: جمع مذکر سالم و جمع مونث سالم. -جمع مذکر سالم: جمعی است که با افزودن (ونَ) یا (-ِینَ) به آخر مفرد مذکر عاقل (انسان) ساخته می شود مانند: مُعلّمونَ، معلّمینَ که جمع معلّم می باشند. -جمع مونث سالم: جمعی است که با افزودن (ات) به آخر مفرد (معمولاً مونث) ساخته می شود. مانند: تلمیذات توضیح: گاهی نشانه جمع مونث به کلمات مفرد غیر مونث افزوده می شود و جمع مونث سالم ساخته می شود. مانند: امتحان که جمع آن امتحانات می باشد و اطلاع که جمع آن اطلاعات می باشد. اسم جمع: اسمی است که از نظر لفظ، مفرد اما از نظر معنی، جمع باشد و بتوان آنرا تثنیه و جمع بست. مانند: قوم (قومانِ – اقوام) شبه جمع(اسم جنس): اسمی است که دلالت بر جنس نماید و برای همین آنرا اسم جنس نیز می گویند و با افزودن (ة) یا (ی) از آن مفرد می سازند. مانند: شجر: شجرة/ جُند: جندی -جمع الجمع (مُنتَهی الجموع): جمعی است که برای بار دوم جمع بسته شود. مانند: یَد(مفرد) - أیْدی(جمع) - أیادی(جمع الجموع) نکته: اوزان جمع الجمع عبارتند از (اَفاعِل) مانند: أکالِب و (اَفاعیل) مانند: أصاحیب. نکته: از جمعی که بر وزن افاعل و افاعیل آمده، در صورت لزوم جمع سالم ساخته می شود مانند: أفاضِلینَ
نوشته های دیگران () نویسنده متن فوق: » میترا فرجی ( شنبه 87/1/17 :: ساعت 5:49 عصر )
